Çiyanlar (Chilopoda sınıfı), insan sağlığına doğrudan zarar vermemekle birlikte, ısırıkları nedeniyle ciddi ağrı ve rahatsızlığa neden olabilen vektör zararlılardır. Çiyan ısırıkları, genellikle şiddetli ağrı, şişlik, kızarıklık ve nadir durumlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Isırık bölgesinde oluşan ağrı, birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Bazı çiyan türlerinin zehirli ısırıkları, özellikle çocuklar, yaşlılar ve alerjik reaksiyon riski taşıyan bireyler için daha tehlikeli olabilir. Bu nedenle, çiyanların yaşam alanlarından uzak tutulması ve olası ısırıklardan korunmak için gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

Çiyanlarla mücadelede çevresel kontrol ve temizlik önlemleri büyük önem taşır. Çiyanlar genellikle nemli, karanlık ve izole alanları tercih ederler. Bu nedenle, evlerin ve iş yerlerinin düzenli olarak temizlenmesi ve nemli alanların kontrol edilmesi gerekmektedir. Özellikle bodrumlar, garajlar, banyo ve mutfak gibi nemin yüksek olduğu bölgelerde dikkatli olunmalıdır. Bu alanlardaki çatlaklar ve delikler kapatılmalı, su sızıntıları onarılmalı ve uygun havalandırma sağlanmalıdır. Ayrıca, ev çevresindeki bitki örtüsü düzenli olarak budanmalı ve bahçe atıkları temizlenmelidir.

İlaçlama, çiyanlarla mücadelede etkili bir yöntemdir. Çiyanların kontrolü için çeşitli kimyasal ve doğal insektisitler kullanılabilir. Kimyasal insektisitler arasında piretroidler ve organofosfatlar yer alır. Bu insektisitler, çiyanların sinir sistemini hedef alarak ölümlerine neden olur. Ancak, bu kimyasalların evcil hayvanlar ve insanlar üzerinde olumsuz etkileri olabileceği için dikkatli kullanılması gerekmektedir. Doğal insektisitler ise daha çevre dostu bir seçenek sunar. Örneğin, diatomlu toprak (diatomaceous earth) gibi doğal maddeler, çiyanların dış iskeletine zarar vererek ölmelerini sağlar.

İlaç seçiminde etkinlik, güvenlik ve çevresel etkiler göz önünde bulundurulmalıdır. Çiyanlarla mücadelede entegre haşere yönetimi (IPM) yaklaşımı önerilmektedir. IPM, kimyasal, biyolojik ve fiziksel kontrol yöntemlerini bir arada kullanarak çiyanların uzun vadede etkili bir şekilde kontrol edilmesini sağlar. Çevresel düzenlemeler, hijyen uygulamaları ve uygun ilaçlama teknikleri IPM stratejisinin bir parçasıdır ve bu yaklaşım, hem kısa vadeli hem de uzun vadeli etkili kontrol yöntemleri sunar. Bu strateji, çiyanların insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini minimize ederek sürdürülebilir bir kontrol sağlar.